برگی از آرشیو – دکتر ماندانا برکشلی مدیر گنجینه موزه هنرهای اسلامی مالزی

توریست مالزی – ماندانا برکشلی – ایرانی مقیم مالزی – واقعیتی است از زندگی بانویی محقق و هنرمند، از جمله هنرمندانی که به زحمت و تلاش سقفی می سازند...
توریست مالزی – ماندانا برکشلی – ایرانی مقیم مالزی – واقعیتی است از زندگی بانویی محقق و هنرمند، از جمله هنرمندانی که به زحمت و تلاش سقفی می سازند و زیر آن استعداد جمع می کنند. با این همه، حداقل معرفی را می توان در یک گفت و گو با او داشت.
در تهران بدنیا آمدم. پدرم، مرحوم دکتر مهدی برکشلی، استاد رشته فیزیک و آکوستیک و رییس دانشکده علوم دانشگاه تهران بود. آشنایی با هنر را مدیون روحیه هنری پدرم می باشم. او دانشمند علم موسیقی بود و ساز ویلن را بسیار خوب می نواخت و تحقیقات گسترده ای بصورت علمی در موسیقی سنتی ایران انجام داده بود و دانشکده موسیقی دانشگاه تهران به همت و تلاش او تاسیس شد. مادرم، سرور اعظم کاتوزیان، فارغ التحصیل از مدرسه عالی دختران است که هنوز مشاوری صدیق در کلیه شئونات زندگی ام می باشد.
پس از اخذ دیپلم ریاضی از دبیرستان مرجان تهران برای ادامه تحصیل عازم آمریکا شدم که در دوران دانشجویی با همسرم، امیرحسین ذکرگو آشنا و حاصل این ازدواج دو فرزند پسر به نام های سید صدرا و سید مسیحا می باشد.
در سال ۱۳۶۱ به اتفاق همسرم به وطن باز گشتیم، و تدریس در دانشگاه هنر و مدیریت گروه رشته نقش و چاپ را به عهده داشتم. در سال ۱۳۶۵ برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا عازم کشور هند شدیم.
در سال ۱۹۹۹ از طرف دولت مالزی به کنفرانس بین المللی در زمینه هنرهای اسلامی و موزه داری دعوت شدم. بعد از کنفرانس، رییس موزه هنرهای اسلامی خواستار همکاری من با موزه شد. پس از بازگشت به ایران متعاقبا” مرا دعوت به بازدید از موزه و نهایتا به همراه خانواده عازم مالزی و با سمت مدیر گنجینه موزه هنرهای اسلامی مالزی مشغول به کار شدم .

از دیگر فعالیتهایی غیر از تدریس که برعهده داشتم، در سال ۲۰۰۴ موسسه “هنر و هویت” را در مالزی تاسیس کردم که هدف از آن مشاوره تخصصی به موزه ها و گالری هایی است که تصمیم به راه اندازی و یا نیاز به طبقه بندی و سازماندهی آثار دارند. اجرای دوره های آموزشی تخصصی هنر و نیز برپایی نمایشگاهها به منظور ارائه و شناسایی فرهنگ، هنر و آثار هنری به ویژه ایران به مردم مالزی از دیگر انگیزه های تاسیس این موسسه می باشد.
برای نمونه در زمینه موزه می توانم به راه اندازی گالری “بانک داری اسلامی” در بخش مدیریت گنجینه بانک ملی مالزی اشاره نمایم که این همکاری همچنان ادامه دارد و پیشنهاد همکاری در ارتباط با راه اندازی موزه ی جدید “حج ” .
بعنوان یکی از پنج داور مسابقات موسسه “پیالا سری اندون” می باشم. که هدف این موسسه حمایت از هنر باتیک مالزی و گسترش آن با اهدف عرضه بهتر و تلاش برای ارتقای سطح کیفی و بازاریابی در سطح جهانی می باشد. این موسسه به همت و نام “داتین سری اندون بداوی” همسر نخست وزیر سابق تاسیس شده است.
در ۵ سال اخیر نیز عضو هیئت امنای انجمن نسخ خطی اسلامی در دانشگاه کمبریج می باشم که در برگزاری کنفرانس سالانه ی آن نیز در بخش انتخاب مقالات و برنامه ریزی مربوط به مرمت نسخ خطی آن فعالیت دارم.
از دیگر فعالیتهایم می توانم به عضویت در هیئت تحریریه نشریه تخصصی بین المللی در زمینه مرمت به نام “ریستوریتور” چاپ مونیخ آلمان نیز اشاره کنم.

درسال ۱۹۹۲ به خاطر تز فوق لیسانسم موفق به دریافت جایزه مدال طلا از انستیتوی موزه ملی دهلی نو در بخش مرمت شدم ، که تکمیل شده این رساله بصورت کتابی تحت عنوان “حفاظت و مرمت اوراق کاغذی “« Conservation and Restoration of Paper Documents » به زبان انگلیسی و هندی توسط انستیتو مرمت هند (INTACH) به چاپ رسیده است. این کتاب در اکثر کارگاه های مرمت کاغذ در هند به عنوان مرجع استفاده می شود.
و همچنین در ژانویه ۲۰۱۰ موفق به دریافت چهار مدال از نمایشگاه تحقیقات و نوآوری دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی شدم.
دو مدال نقره بخاطر کشف زعفران بعنوان بازدارنده تخریب رنگ سبز زنگار در مینیاتورهای قدیم و دیگری استفاده از حنا در رنگ سازی کاغذ به جهت قارچ زدایی کاغذ. و نیز دو مدال برنز برای طرح های مشترک با دانشجویانم داشتم. یکی از موضوعات طرح های مشترک “احیا و مرمت نوعی قبله نمای آفتابی” که از دیر باز در مساجد مالزی مورد استفاده قرار می گرفته و دیگری بخاطر طرح استفاده از گیاهان بومی منطقه به عنوان جایگزینی طبیعی برای از بین بردن حشرات موذی بخصوص در موزه ها و اماکن نگه داری آثار هنری است.
“بعنوان “برترین محقق سال ۲۰۰۹” از طرف دانشکده معماری و طراحی محیط دانشگاه بین المللی اسلامی برگزیده و معرفی شدم که مدیون الطاف الهی و پشتیبانی های ارزشمند خانواده بخصوص همسرم می باشم.

ماندانا اولین زن ایرانی است که دکترای خود را در رشته مرمت آثار هنری اخذ نموده است. او پس از فارغ التحصیلی از “دانشگاه موزه ملی دهلی نو ” و بین سالهای ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۹ استادیاری و نیز ریاست بخش تحصیلات تکمیلی دانشگاه هنر تهران را به عهده داشته است. او در مرتبه دانشیاری در دپارتمان مرمت دانشکده معماری و طراحی محیط زیست دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی تدریس کرد.
خانم برکشلی می گوید: در ابتدا و زمانی که به سمت مدیر گنجینه موزه منسوب شدم، موزه جدیدا” افتتاح شده بود. از همان ابتدا متوجه شدم که نگاه مسئولین موزه نگاهی جهانی و بین المللی است و لازم بود برنامه ریزی و راه اندازی آن را بر مبنای استاندارد جهانی موزه داری تدوین و دنبال کنیم. دپارتمان گنجینه آثار را دایر کردیم و تلاش نمودیم تا افراد علاقه مند و تاحدی با زمینه های مطالعاتی مرتبط به تاریخ و هنر را جذب و تربیت کنیم. به سرعت راهکارها و روش های استاندارد موزه ای را شکل دادیم و متعاقب آن شناسنامه دار کردن آثار و ایجاد گالری ها و اطلاعات مربوط برای بازدیدکنندگان را به انجام رساندیم. با کوشش شبانه روزی و برگزاری نمایشگاه های داخلی و بین المللی توانستیم موزه را به عنوان مرکزی فعال و زنده معرفی نماییم.

اولین نمایشگاه ” آثاری از کارهای هنری ام روی پارچه” بود که توانستم در طول تحصیلات لیسانس ام در کانزاس آمریکا اقدام به برپایی آن نمایم.
در ایران و هند هم نمایشگاه هایی از آثارم داشته ام. در مالزی دو نمایشگاه لباس با حضور یکی از ملکه های مالزی با عنوان “فرهنگ غنی لباس های ایرانی ” که با طراحی لباسهایی ملهم از لباس های ایرانی دوره های قبل و بعد از اسلام بود، برگزار نمودم. معرفی تاریخ لباس و نقش فرهنگ ایرانی در ابداعات و شکل گیری پوشاک در سبک های متنوع را در یک سخنرانی در همان نمایشگاه بازگو کردم.
در طول همکاریم با موزه، نمایشگاه “نورالقرآن” که مجموعه ای از آثار نسخ خطی قرآنی از کشورهای مختلف بود و نیز نمایشگاه “لباس برای بدن یا بدن برای لباس” از مجموعه موزه فلورانس ایتالیا و ” ۶ قرن هنر اسلامی چین” و “هنر اسلامی هند” را به نمایش گذاشتیم.
و همچنین برپایی نمایشگاه هایی دیگر همچون “هنر مقدس ازدواج”که از کارهای مشترک با همسرم “پروفسور ذکرگو” را می توانم بیان کنم.

چه مباحث درسی را تا بحال تدریس داشته اید و در حال حاضر فعالیت آکادمیک شما چیست؟
از جمله مباحثی که تدریس داشته ام می توانم به مواردی چون، فن شناسی، موادشناسی آثار، تخریب فیزیکی، شیمیایی و زیست شناختی آثار هنری اشاره نمایم که علم حفاظت و مرمت، مرمت در باستان شناسی، مرمت و حفاظت نسخ خطی، کاغذسازی و مرمت نسخ ژاپنی، تاریخ نساجی و لباس، شیوه و روش بافندگی و چاپ را نیز در سابقه تدریس ام داشته ام.
در حال حاضر نیز در مرتبه دانشیاری در دپارتمان مرمت دانشکده معماری و طراحی محیط زیست در دانشگاه بین المللی اسلامی مالزی مشغول تدریس می باشم.

عنوان تحقیق تز دکترای شما در چه موردی بوده است؟
کشف زعفران و استفاده از آن بعنوان ماده ای بازدارنده در تخریب رنگدانه سبز زنگار در نقاشیهای مینیاتوری دوران صفوی تا قاجار، مهمترین بخش تحقیقاتم بوده است که توانستم در رشته مرمت آثار هنری از دانشگاه موزه ملی دهلی نو برای تز دکترا ارائه نمایم.
در واقع تحقیقات رساله ام در مورد مقایسه علمی مینیاتورهای ایرانی و هندی از جهت مواد و مصالح مورد استفاده از الیاف کاغذ گرفته تا آهار کاغذ و رنگدانه ها بین قرون ۱۶- ۱۹ میلادی است که با استفاده از روش های علمی و آزمایشگاهی در این دوران متوجه شدم، دلیل تخریب نشدن مینیاتورهای ایرانی استفاده از زعفران در رنگدانه سبز زنگار می باشد که عامل تخریب بسیاری از نگاره ها در کشورهای مختلف اروپایی و همچنین هند بوده است .

و اما در قسمت مباحثی که تدریس داشته اید به مرمت و حفاظت نسخ خطی، کاغذسازی و مرمت نسخ ژاپنی نیز اشاره نموده اید.
درسته، البته فاصله چندانی بین علائق تدریسی در موضوعات دیگر با محوریت و رشته مرمت آثار هنری نمی بینم بطوری که تحقیقی دیگری داشتم در مورد استفاده از “حنا” در رنگ سازی کاغذ به جهت قارچ زدایی.
کاغذ به مرور زمان دچار تخریب می شود، با تحقیقات آزمایشگاهی که انجام شد توانستم ثابت کنم، ایرانیان سال های سال از “حنا” بعنوان بازدارنده تخریب کاغذ و قارچ زدایی بویژه در دوران صفویه تا قاجار استفاده نموده اند. این تحقیق علمی همراه با گزارش آزماشگاهی آن در ” ایکوم” یکی از نشریات تخصصی مرمت در سال ۲۰۰۸ به چاپ رسیده است.

(این گفتگو  چند سال پیش انجام شده و اینک برای آشنایی مالزی نشینان با ایرانیان موفق مالزی بازنشر گردیده است. ار همین رو، برخی از اطلاعات به روز نشده  است)

پاسخی ارسال کنید

*

*

دوازده − پنج =

آخرین اخبار

زیر آسمان کوالالامپور

^
error: Content is protected !!