آیا شانس موفقیت شغلی بلند‌ قدها بیشتر است؟

توریست مالزی – مشکل بتوان تبعیض قد یا ارتفاع گرایی را شناسایی کرد ولی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تبعیض یا تعصب ما نسبت به قد و قامت می‌تواند به موفقیت شغلی ما کمک کند.

به گزارش بی بی سی، وقتی عمران در سال ۲۰۱۰ به عنوان نگهبان امنیتی در یک دانشگاه خصوصی در کراچی استخدام شد، صمیمانه و با جان و دل به کار پرداخت. او که در شیفت‌های شب کار می‌کرد با جرأت وقاطعیت انجام وظیفه می‌کرد و مانع از سرقت و خرابکاری در محیط دانشگاه می‌شد و از صبح زود جوابگوی مراجعه‌کنندگان به دانشگاه بود. ولی پیشرفت او بدون مانع نبود. عمران جوان خجولی بود که با ۱۵۷ سانتیمتر قد تنها چند سانتیمتر کوتاه‌تر از قد معمول مردان پاکستانی بود. ولی همکارانش به او لقب‌هایی داده بودند که از نظر آنان خنده‌دار بود مانند کوتوله.

عمران که به لحاظ امنیت شغلی اسم کاملش آورده نمی‌شود، می‌گوید او به آنچه هست افتخار می‌کند و می‌تواند از عهده مشکلات مرتبط با قدش برآید. ولی مواردی هست که فکر می‌کند کوتاهی قدش تاثیر منفی بخصوصی دارد ازجمله در دستمزد او: «وقتی موقع افزایش دستمزدهاست، من را در ردیف نگهبانانی که تازه استخدام شده اند قرار می دهند. من مدت زیادی برای این دانشگاه کار کرده ام و نباید از لحاظ دستمزد در ردیف آنها قرار بگیرم».

البته هیچ کس این دو مورد را کاملا به هم ربط نداده و حتی خود عمران بعضی وقت‌ها فکر می‌کند این یک توهم است که خیال می‌کند قد او در عدم پیشرفتش موثر بوده. ولی وقتی می‌بیند که از نظر میزان دستمزد برای یک سال دیگر در همان کادر نگهبانانی قرار گرفته که تازه استخدام شده‌اند، نمی‌تواند به این موضوع فکر نکند که شاید ارزشیابی او بر اساس قد اوست-نه کارش- که مانع ترقی او می‌شود.

تبعیض علیه قد، یکی از تبعیض‌هایی است که کمتر شناخته شده یا کمتر در باره آن بحث می‌شود و اثبات آن بسیار مشکل است. خیلی‌ها مانند عمران فکر می‌کنند که شاید این تصورِ مسخره‌ای باشد و می‌پرسند آیا کسی می‌تواند حتی با دلیل و مدرک کوتاهی قد را با خصوصیات منفی تلفیق کند؟ حتی مشکل است کسانی که اندازه قدشان در حد معمول یا بالاتر از حد معمول است معتقد باشند که زمانی در مورد قد تعصب داشته یا قدبلند بودن به نفعشان تمام شده.

با این وجود، بررسی نشان می‌دهد که در سطح حرفه‌ای، بلندی قد هم در مردان و هم زنان تاثیر محسوسی-البته با مختصری تفاوت، دارد. قد با درآمد بیشتر ارتباط دارد: استخدام کنندگان کاندیداهای بلند قدتر را ترجیح می‌دهند و طول قد در ترفیع کارمند موثر است. بنا بر پژوهش‌ها ما فکر می‌کنیم زنان و مردان قدّ بلندتر، بیشتر برازنده رئیس و رهبر بودن هستند و مقتدرتر، باهوش‌تر و سالم‌ترند؛ ودر نتیجه بیشتر احتمال دارد که مردان بلندقد پُست‌های مدیریت را داشته باشند.

اما هنوز تبعیضِ قدّ یک تعصب سربسته و تلویحی است که ممکن است در ضمیر ناخودآگاه یا باطنی ما باشد بدون آن که به آن واقف باشیم. و همین ویژگی پنهان و مخفی بودن آن است که ریشه‌کن کردن آن را مشکل می‌کند. ما می‌دانیم که در ارتباط با شکل و قیافه، انواع مختلف تبعیض وجود دارد، مانند تبعیض وزن، یا داشتن صورت بچگانه. ولی ما علیه قد و قامت افراد نیز تبعیض و تعصب داریم چون داشتن قد معینی را ترجیح می‌دهیم.

دکتر عمر کیمهی، دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه حیفا، که درباره تبعیض بر اساس قد مطالعاتی انجام داده معتقد است که چون قدرت و قد در پادشاهی حیوانات اهمیت داشته، ریشه بلندگرایی در تبعیض‌های تکاملی نهفته است. «اگر شما (از لحاظ قد و هیکل ) بزرگتر باشید سردسته گروه هستید. بعضی از این طرز فکر هنوز وجود دارد… و فکر می‌کنیم که بلندی قد با اختیار و قدرت و مقام بالاتر مرتبط هست.»

ممکن است ارج و احترامی که برای قد بلند قائلیم غریزی-باقیمانده روش‌های ابتدایی برای سلسله مراتب اجتماعی در زمان گذشته باشد. در جوامع وابسته به پیشینیان، تندرستی و از لحاظ جسمی پُرابهت، از ویژگی‌ها برای رهبری بود. ولی دکتر ارین پریتچارد، مدّرس رشته مطالعات معلولیت در دانشگاه هوپ در لیورپول و از اعضای اصلی مرکز مطالعات فرهنگی و معلولیت، می‌گوید در جامعه مدرن ما از راه‌های متعددی وارد تبعیض بر اساس قد می‌شویم. به عقیده دکتر پریتچارد کشورها معیارهای خودشان را برای دلخواه‌ترین بلندی قد دارند واگر کسی قدش کوتاه‌تر از این معیار باشد فکر می‌کنیم شاید اِشکالی وجود داشته باشد و به هر حال ما برای بلندی قد ارزش قائل می‌شویم.

ارج و احترام برای قد‌ بلند حتی در زبان‌ها هم رخنه کرده است و هر گویشی پُر است از ضرب‌المثل‌هایی که که بر بلندی قد ارزش قائل می‌شود و کوتاهی قد را به خصوصیات منفی ارتباط می‌دهد. ما به طور ناخودآگاه بلندی قد را با ادراک و فهم و همچنین ویژگی‌های جسمی ارتباط می‌دهیم و این عقیده را داریم که افراد قد بلندتر قابلیت بیشتری داشته، تحمل قبول ریسک را دارند، بر اوضاع مسلط هستند، استعداد فوق‌العاده و حتی کاریسما دارند. از طرف دیگر به گفته دکتر پریتچارد «مردم کسانی را که کوتاه قدتر هستند جدی نمی‌گیرند، به آنها احترام گذاشته نمی‌شود و می‌توانند آماج شوخی و مسخره واقع شوند.»

ولی هنوز مردم معمولا به قد خودشان فکر نمی‌کنند و تصورشان این نیست که تبعیض و تعصب علیه کوتاهی قد وجود داشته باشد چون تعصب علیه کوتاهی قد یک تبعیض آشکار نیست و در الگوی منطق ما نمی‌گنجد که آن را موجب یک نیت و اقدام زیان‌بخش عمدی بدانیم. به طور مثال مدیران ممکن است کوچکترین آگاهی نداشته باشند که نظرشان به یک کارمند بخصوص و چشم انداز آینده او، به نحوی با قد او ارتباط دارد و همین موضوع سبب می‌شود که از بین بردن آن مشکل شود.

در مورد عمران، او حتی نخواهد دانست که چگونه این سئوال را با رؤسای خود در میان بگذارد که آیا قد او در میزان دستمزدش تأثیر دارد یا نه «من با چه کسی باید صحبت کنم؟ من خوش شانسم که کار مهمی دارم (پس) چه می‌توانم بگویم؟ چطور می‌توانم بدون این که وضع را خراب کنم این موضوع را مطرح کنم؟»

با وجود این که نمی‌توان این نوع تبعیض را مشخص کرد، باید گفت که قد بلند در موفقیت کاری تاثیر زیاد و سنجیده‌ای دارد. پژوهش درباره تبعیض سیستماتیک در تصمیم استخدام افراد نشان می‌دهد که کارفرمایان ممکن است کاندیداهایی را که قدشان کوتاه‌تر است رد کنند ولو این که رزومه آنها مشابه کاندیدای بلند قدتر باشد و ناخودآگاه ویژگی‌های مثبت محیط کار مانند اعتماد، لیاقت و توانایی جسمی را با بلندی قد مرتبط می‌دانند.

متا-آنالیز نشان می‌دهد که نرخ‌های ترفیع به طور مثبت به قد بستگی دارد. عمر کیمهی، خاطرنشان می‌سازد که مالکم گلدول، در کتاب خود موسوم به Blink نوشته «در میان جمعیت آمریکا قدِ حدود ۱۴ و نیم درصد مردان ۶ فوت یا بیشتر است (هر فوت ۴۸/۳۰ سانتیمتر). در حالی که در میان مدیران عامل ۵۰۰ شرکت این رقم ۵۸ درصد است.» بلندی قد می‌تواند در تفاوت دستمزدها نیز تاثیر بگذارد. مطالعاتی که در بریتانیا، چین و آمریکا صورت گرفته نشان‌دهنده ارتباط بین بلندتر بودن قد با دستمزد بیشتر است؛ اگر چه تعداد دقیق آن متغیر است.

در این راستا عامل جنسیت هم بی‌تأثیر نیست. تحقیقات ایناس کلی، استاد اقتصاد در دانشگاه لیولا مریمونت، در کالیفرنیا نشان می‌دهد که در نقش قد شخص در میزان درآمد، جنسیت هم بی‌تاثیر نیست. «مردان سفید پوست برای هر ۱۰ سانتیمتر قد بلندتر، پول اضافی به مراتب بیشتری از زنان سفید پوست عایدشان می‌شود» و این تفاوت درآمد در میان آمریکایی‌های آفریقایی‌تبارحتی بیشتر است.

این واقعیت مرتبط است با این ایده که زنان می‌توانند بیش از اندازه بلند قد باشند و این که زنان قد بلند با تبعیض‌هایی مواجه هستند که شامل مردان نمی‌شود. یک بررسی در باره دانشجویان زن بلند قد، حاکی از این است که بلندی قد بیش از حد معمول موجب «ترس و بیم ناخودآگاه» می‌شود. به گفته پریتچارد «اگر زنی یک سر و گردن از دیگران بلندتر باشد ممکن است آنها به چشم تهدید به او نگاه کنند… اگر یک زن توفق و برتری نشان دهد، خشونت تعبیر می‌شود و می‌تواند مشکل‌ساز باشد.»

از سوی دیگر مردان در ارتباط با تبعیض علیه کوتاهی قد آسیب پذیرتر از زنان هستند. بر اساس یافته‌های ایناس کلی، ممکن است مردان در مقایسه با زنان از بلندی قد استفاده بیشتری بکنند، ولی زنان از کوتاهی قدشان ضرر کمتری می‌بینند چون به هر حال اضافه حقوقی که کارمندان زن بلند قد دریافت می‌کنند، کمتر از پاداش و اضافه حقوق مردان قد بلند است. پریتچارد می‌گوید شاید هم به این دلیل باشد که زنانی که قدشان کمی کوتاه‌تر از حد معمول است را می‌توان ظریف و باریک اندام توصیف کرد.

البته تبعیض قد تنها به قضاوت در باره ظاهر فرد منحصر نمی‌شود. طبق پژوهش‌ها عوامل دیگر مرتبط با قد هم وجود دارد که در رفتار شخص تاثیر می‌گذارد و به نوبه خود می‌تواند نحوه عملکرد شخص در محیط کاررا تعیین کند. ایناس کلی، خاطر نشان می‌سازد که بسیاری از کارشناسان معتقدند بلندی قد در توانایی شناختی شخص تاثیر مثبت دارد و در بازار کار پاداش آن داده می‌شود. وی همچنین می‌گوید سئوال مهمتر این است که آیا امکان دارد افراد کوتاه قدتر با تبعیضی مواجه شوند که در اعتماد به نفس، سلامت فکری و ثبات احساسی آنان تاثیر گذاشته و در نتیجه به ضرر ترقی و افزایش حقوق آنان تمام شود؟

برای مثال کودکان بلند قدتر به این دلیل که موقعیت بهتری برای شرکت در تیم‌های ورزشی در مدرسه دارند، ممکن است اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند؛ در حالی که احتمال دارد دانش‌آموزان کوتاه قدتر با زورگویی و قلدری مواجه شوند و در نتیجه مهارت کمتری برای ایجاد رابطه با افراد داشته و اعتماد به نفس کمتری پیدا کنند. همین طور قد بلند شاید باعث موفقیت‌های دیگری مثلا در زمینه رابطه عاشقانه یا جلب توجه شود.

ایناس کلی می‌گوید مشکل است که وجود تبعیض را در تمام مراحل منتفی دانست چرا که اگر در مورد کارفرما نباشد شخص در مرحله جلوتری از زندگی با آن برخورد کرده است. با توجه به این که می‌بینیم تبعیض در مورد قد تا چه حد تثبیت شده – ولی هنوز ناآشکار است، ممکن است یافتن راه‌های واقعی و ملموس برای مبارزه با آن کار آسانی نباشد.

قوانین موجودِ مرتبط با بلندی قد تنها در چند حوزه قضایی دیده می‌شود مانند مصوبه حقوق مدنی الیوت لارسن، که در استخدام و پرداخت تاوان، اعمال تبعیض بر اساس قد را ممنوع کرده است. قانون گنجاندن شرط قد در استخدام را قدغن کرده است مگر این که از روی حسن نیت باشد مانند مشاغلی که لازمه‌اش داشتن قد بلند است. ولی حتی در جاهایی که قوانینی در این باره وجود دارد شکایت‌های بسیار معدودی به دادگاه کشیده می‌شود. عمر کیمهی خاطر نشان می‌سازد از آنجا که تشخیص تبعیض بر اساس قد بسیار مشکل است باید مثل موارد اطلاعات درباره جنسیت و نژاد کارمندان که بسیاری از شرکت‌ها اکنون آن را در داده‌های کمپانی منظورمی‌کنند، مشخصات در باره قد کارمندان هم در این داده‌ها گنجانده شود.

پریتچارد امیدوار است استخدام از راه دور از طریق زوم یا ویدیوی رزومه متقاضی بتواند از تبعیض‌هایی که در جریان استخدام کارمند دیده می‌شود بکاهد «وقتی شما در آنلاین هستید فقط سر و شانه‌های شخص را می‌بینید و در نتیجه نمی‌توانید ناخودآگاه قضاوت کنید.» و اگر شخصی که دعوت به کار می‌شود کارش بسیار خوب و قابل توجه باشد، تا وقتی که کارفرما متوجه کوتاهی قد او شود، جای خود را باز کرده است.

کارشناسان می‌گویند همچنین ممکن است وقت آن رسیده باشد که در باره اهمیت قائل شدن برای قد بلند که ریشه تکاملی دارد تفاوت بین شرایط محیط زندگی اجدادمان و دنیای مدرن را در نظر بگیریم و ببینیم آیا خصوصیاتی که زمانی برای پیشرفت و موفقیت ضروری بودند، برای موفقیت‌های حرفه‌ای در محیط کار امروزی نیزهمانقدر اهمیت دارند؟ ولی از آنجا که باورهای ما ریشه‌های عمیقی دارند ممکن است تحقق آن امر مشکلی باشد.

به طور کلی تا موقعی که هنوز مردم معتقدند موفقیت، رهبری- و حتی تبعیض-به یک شکل و شمایل خاص به نظر می‌رسد، این مشکل برطرف نخواهد شد. نهایتا این تغییر باید از درون شخص صورت گیرد یعنی با به چالش کشیدن تعصب‌های پنهان و ضمنی و متوجه اشتباه خود شدن در هنگامی که پای تبعیض به میان می‌آید. اما همانطور که پریتچارد می‌گوید ریشه‌کن کردن تبعیض علیه قد یک سفر طولانی خواهد بود و راه درازی باید پیموده شود.