توریست مالزی
۲۹ آذر ۱۳۹۹
توریست مالزی – شب یلدا شب اول زمستان و درازترین شب سال است. و فردای آن با دمیدن خورشید، روزها بزرگ تر شده و تابش نور ایزدی افزونی می یابد. این بود که ایرانیان باستان، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی بر پا می کردند. این جشن در ماه پارسی «دی» قرار دارد که نام آفریننده در زمان قبل از زرتشتیان بوده است که بعدها او به نام آفریننده نور معروف شد.
یلدا و جشنهای مربوطه که در این شب برگزار می شود،یک سنت باستانی است. یلدا یک جشن آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کرده اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.
نور،روز و روشنایی خورشید،نشانه هایی از آفریدگار بود در حالی که شب، تاریکی و سرما نشانه هایی از اهریمن. مشاهده تغییرات مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در یک جنگ همیشگی به سر می برند. روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود درحالی که روزهای کوتاه تر نشانه ای از غلبه تاریکی. برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از آفریدگار طلب برکت می کردند.
جشن یلدا؛ جشن زایش مهر است. چون نیاکان ما می‌دانستند که از آغاز دی ماه، روزها به‌تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شود و خورشید هر روز بیشتر در آسمان می‌ماند و نور و گرمی می‌پراکند. از این روی در آخرین شب پاییز (درازترین شب سال) و پیش از آغاز نخستین روز زمستان، برآمدن <نخستین پرتوهای خورشید تابان> را که <مهر> می‌نامیدند، به‌عنوان لحظه <زایش مهر> جشن می‌گرفتند که جشن <یلدا> یا جشن <شب چله> نامیده شد. (از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه که ۴۰ روز است <چله بزرگ> نامیده می‌شود و از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفندماه نیز <چله کوچک> نامیده می‌شود چون در این ۴۰ روز دوم یا چهله کوچک از شدت سرما نسبت به چهله بزرگ کاسته شده است.)
یکی از محققان دانشگاه بالتیمور در معرفی شب یلدا می نویسد: یلدا یک جشن است. با اینکه سال نو پارسی در مارس آغاز می شود، اما در این روز برای گرامیداشت طولانی ترین شب سال افراد دورهم جمع می شوند. این سنت از زمان زرتشت پیامبر بر جای مانده است. هر چند که در طول قرن ها بسیاری از جشن های زرتشتیان تغییر کرده و در حال حاضر ۳۰۰ هزار زرتشتی که در هند و ایران زندگی می کنند برخی از جشن های زرتشتیان را برگزار می کنند.
یکی از محققان زرتشتی در شب یلدا خطاب به مدعوین گفت: چقدر از مردم حاضر در اینجا درخت کریسمس را آماده کرده اند؟ تعدادی دست بالا رفت. سپس پرسید چند تن درخت یلدا را تزیین کرده اند، مدعوین متعجب شدند برخی خندیدند. این محقق با تندی گفت این چیزی است که شما باید داشته باشید: «درخت یلدا». زیرا درخت کریسمس از درخت یلدا گرفته شده است.
در باور پیروان آیین مهر، سرو درختی است که ویژه خورشید و زایش مهر است؛ درختی که همیشه سبز و باطراوت است و در برابر سردی و تاریکی پایداری می‌کند. از این روی سرو نماد مهر تابان و زندگی‌بخش و نشانه نامیرایی و آزادگی و پایداری در برابر نیروهای مرگ‌آور بود. به همین دلیل در شب زایش مهر، <سرو مهر> را می‌آراستند و هدایایی در پایش می‌نهادند و با خود پیمان می‌بستند که برای سال دیگر نیز سرو همیشه سبز دیگری بنشانند. براین پایه، درخت سرو از دیرباز تاکنون عضوی ثابت و جدانشدنی از باغهای بهشت‌گونه‌ایرانی است که یادگار آن باغهای بهشتی هنوز روی سنگ‌نگاره‌های شهر پارسه و آثار برجای‌مانده از نیایشگاه‌های مهری و نقش‌های ابریشمی قالی‌های باغی ایرانی و بسیاری دیگر از آثار هنری دوره‌های مختلف تاریخی از گبه و گلیم و ترمه گرفته تا مینیاتور و کاشی‌کاری در بناهای مختلف برجای مانده است.
بر بنیان باورهای مهری، نیاکان‌مان نام‌هایی چون < سرو ناز > را بر فرزندان خود می‌نهادند و در هنگام زایش فرزندان‌شان به جای قربانی کردن، به نام نوزاد درخت سروی می‌کاشتند تا سرو آزاد و فرزندشان باهم بزرگ شوند و زندگی سبز و سرنوشتی روشن داشته باشند. نزد مهربانان، درخت سرو با صفاتی چون آزاد، راستین، بلند، سرفراز، سرکش، تازه، جوان، جوانه، نوخاسته، سایه‌دست، سایه‌گستر، سهی، پابرجای، پادرگل، پایدار، چمن‌زاد، بستانی و بوستان‌آرای شناخته شد.
اما <سرو مهر> را در شب زایش مهر با نمادها و نشانه‌هایی دیگر نیز می‌آراستند که هر یک نزد مهریان نشانی ویژه با پیامی رازگونه و نهفته در خویش بود. چنانکه برفراز سرو به نشانه خورشید یا مهر تابان ستاره‌ای زرین یا سرخ برمی‌افراشتند و شاخه‌های درخت سرو را با دو رشته زرین و سیمین به نشانه خورشید و ماه می‌آراستند. همچنین جوانان آرزومند به امید برآورده شدن آرزویشان، به گونه‌ای نمادین پارچه‌ای ابریشمی یا سیمین بر شاخه‌های سرو می‌آویختند و در پای سرو نیز هدایایی می‌گذاشتند.
پس از گسترش آیین مسیح در اروپا، پیروان این آیین نیز به بسیاری از سنت‌های مهری همچنان پایبند ماندند؛ چنانکه می‌دانیم امروز سنت کهن برافراشتن و آراستن سرو به صورت آذین‌بندی درخت کاج هنوز متداول است. پس بر این پایه می‌توان در نظر گرفت که با بهره‌گیری از نمادهای ویژه آیین مهر، آراستن و آذین‌بندی درخت سرو نیز انجام شود و خانواده‌های ایرانی نیز این رسم کهن مهری را به‌عنوان بخشی از مراسم جشن یلدا در خانه‌های خود زنده کنند و پاس بدارند.
شمشاد امیری خراسانی – شاهین سپنتا
یلدا و جشنهای مربوطه که در این شب برگزار می شود،یک سنت باستانی است. یلدا یک جشن آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کرده اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.
نور،روز و روشنایی خورشید،نشانه هایی از آفریدگار بود در حالی که شب، تاریکی و سرما نشانه هایی از اهریمن. مشاهده تغییرات مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در یک جنگ همیشگی به سر می برند. روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود درحالی که روزهای کوتاه تر نشانه ای از غلبه تاریکی. برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از آفریدگار طلب برکت می کردند.
جشن یلدا؛ جشن زایش مهر است. چون نیاکان ما می‌دانستند که از آغاز دی ماه، روزها به‌تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شود و خورشید هر روز بیشتر در آسمان می‌ماند و نور و گرمی می‌پراکند. از این روی در آخرین شب پاییز (درازترین شب سال) و پیش از آغاز نخستین روز زمستان، برآمدن <نخستین پرتوهای خورشید تابان> را که <مهر> می‌نامیدند، به‌عنوان لحظه <زایش مهر> جشن می‌گرفتند که جشن <یلدا> یا جشن <شب چله> نامیده شد. (از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه که ۴۰ روز است <چله بزرگ> نامیده می‌شود و از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفندماه نیز <چله کوچک> نامیده می‌شود چون در این ۴۰ روز دوم یا چهله کوچک از شدت سرما نسبت به چهله بزرگ کاسته شده است.)
یکی از محققان دانشگاه بالتیمور در معرفی شب یلدا می نویسد: یلدا یک جشن است. با اینکه سال نو پارسی در مارس آغاز می شود، اما در این روز برای گرامیداشت طولانی ترین شب سال افراد دورهم جمع می شوند. این سنت از زمان زرتشت پیامبر بر جای مانده است. هر چند که در طول قرن ها بسیاری از جشن های زرتشتیان تغییر کرده و در حال حاضر ۳۰۰ هزار زرتشتی که در هند و ایران زندگی می کنند برخی از جشن های زرتشتیان را برگزار می کنند.
یکی از محققان زرتشتی در شب یلدا خطاب به مدعوین گفت: چقدر از مردم حاضر در اینجا درخت کریسمس را آماده کرده اند؟ تعدادی دست بالا رفت. سپس پرسید چند تن درخت یلدا را تزیین کرده اند، مدعوین متعجب شدند برخی خندیدند. این محقق با تندی گفت این چیزی است که شما باید داشته باشید: «درخت یلدا». زیرا درخت کریسمس از درخت یلدا گرفته شده است.
در باور پیروان آیین مهر، سرو درختی است که ویژه خورشید و زایش مهر است؛ درختی که همیشه سبز و باطراوت است و در برابر سردی و تاریکی پایداری می‌کند. از این روی سرو نماد مهر تابان و زندگی‌بخش و نشانه نامیرایی و آزادگی و پایداری در برابر نیروهای مرگ‌آور بود. به همین دلیل در شب زایش مهر، <سرو مهر> را می‌آراستند و هدایایی در پایش می‌نهادند و با خود پیمان می‌بستند که برای سال دیگر نیز سرو همیشه سبز دیگری بنشانند. براین پایه، درخت سرو از دیرباز تاکنون عضوی ثابت و جدانشدنی از باغهای بهشت‌گونه‌ایرانی است که یادگار آن باغهای بهشتی هنوز روی سنگ‌نگاره‌های شهر پارسه و آثار برجای‌مانده از نیایشگاه‌های مهری و نقش‌های ابریشمی قالی‌های باغی ایرانی و بسیاری دیگر از آثار هنری دوره‌های مختلف تاریخی از گبه و گلیم و ترمه گرفته تا مینیاتور و کاشی‌کاری در بناهای مختلف برجای مانده است.
بر بنیان باورهای مهری، نیاکان‌مان نام‌هایی چون < سرو ناز > را بر فرزندان خود می‌نهادند و در هنگام زایش فرزندان‌شان به جای قربانی کردن، به نام نوزاد درخت سروی می‌کاشتند تا سرو آزاد و فرزندشان باهم بزرگ شوند و زندگی سبز و سرنوشتی روشن داشته باشند. نزد مهربانان، درخت سرو با صفاتی چون آزاد، راستین، بلند، سرفراز، سرکش، تازه، جوان، جوانه، نوخاسته، سایه‌دست، سایه‌گستر، سهی، پابرجای، پادرگل، پایدار، چمن‌زاد، بستانی و بوستان‌آرای شناخته شد.
اما <سرو مهر> را در شب زایش مهر با نمادها و نشانه‌هایی دیگر نیز می‌آراستند که هر یک نزد مهریان نشانی ویژه با پیامی رازگونه و نهفته در خویش بود. چنانکه برفراز سرو به نشانه خورشید یا مهر تابان ستاره‌ای زرین یا سرخ برمی‌افراشتند و شاخه‌های درخت سرو را با دو رشته زرین و سیمین به نشانه خورشید و ماه می‌آراستند. همچنین جوانان آرزومند به امید برآورده شدن آرزویشان، به گونه‌ای نمادین پارچه‌ای ابریشمی یا سیمین بر شاخه‌های سرو می‌آویختند و در پای سرو نیز هدایایی می‌گذاشتند.
پس از گسترش آیین مسیح در اروپا، پیروان این آیین نیز به بسیاری از سنت‌های مهری همچنان پایبند ماندند؛ چنانکه می‌دانیم امروز سنت کهن برافراشتن و آراستن سرو به صورت آذین‌بندی درخت کاج هنوز متداول است. پس بر این پایه می‌توان در نظر گرفت که با بهره‌گیری از نمادهای ویژه آیین مهر، آراستن و آذین‌بندی درخت سرو نیز انجام شود و خانواده‌های ایرانی نیز این رسم کهن مهری را به‌عنوان بخشی از مراسم جشن یلدا در خانه‌های خود زنده کنند و پاس بدارند.
هست چون صبح آشکارا کاین صباحی چند را
بیم صبح رستخیز است از شب یلدای من
خاقانی
شمشاد امیری خراسانی – شاهین سپنتا
