توریست مالزی
۱۸ شهریور ۱۴۰۴
توریست مالزی – هشتاد و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز با اهدای جوایز به کار خود پایان داد و سینمای ایران با دست پر از آن بازگشت؛ با جایزه بهترین فیلم برای «باشو، غریبه کوچک» اثر بهرام بیضایی در بخش کلاسیک جشنواره و جایزه ویژه هیات داوران بخش تولیدهای دیجیتال و واقعیت مجازی جشنواره (ایمرسیو) که به انیمیشن «نیم مثقال زعفران» ساخته نگار متولی میدانشاه اهدا شد.
محمد رسول‌اف، کارگردان ایرانی که امسال عضو هیئت داوران جشنواره بود، از طرف آقای بیضایی جایزه بهترین فیلم ترمیم‌شده بخش کلاسیک جشنواره را دریافت کرد. او پیش از این که پیام بهرام بیضایی را به هیئت داوران و تماشاگران این جشنواره بخواند، گفت: «با وجود محدودیت‌ها و سانسورهای شدید، آثاری که بهرام بیضایی خلق کرده است امروز بخشی مهم از گنجینه فرهنگ و هنر معاصر ایران است.»
آقای رسول‌اف در ادامه پیام بهرام بیضایی را خواند: «۴۰ سال است که از فیلمبرداری فیلم باشو غریبه کوچک در شمال و جنوب ایران می‌گذرد، تابستان گرمی بود مثل همین روزها و هر حرفی که جنگ را نمی‌ستود، تهدید می‌شد و قویا محدود بود.» ولی آیا پناه دادن به یک کودک مهاجر جنگ‌زده هم ممنوع بود؟ با این فیلم همکاران، ریشه کار من را در کانون [پرورش فکری کودکان] زدند و فیلم نزدیک به چهار سال کنار گذاشته (توقیف) شد.
آقای بیضایی در ادامه این پیام گفت: «امروز بعد از ۴۰ سال با کمال فروتنی به همه قربانیان آن جنگ هشت ساله بی‌معنا درود می‌فرستم و نفرینم می‌ماند بر همه سودبران هر جنگی.» «باشو، غریبه کوچک» به کارگردانی و نویسندگیِ بهرام بیضایی در سال ۱۳۶۴ تولید شد و پس از چند سال توقیف، نخستین بار در ۲۳ بهمن ۱۳۶۸ اکران شد.
فیلم ماجرای یک پسربچه اهل خوزستان را به تصویر کشیده است که پدر و مادرش را در جنگ هشت ساله ایران و عراق از دست می‌دهد و به دلیل بمباران‌های هوایی از شهرشان می‌گریزد و به شمال ایران می‌رود و با یک خانواده گیلانی زندگی تازه‌ای را شروع می‌کند.
در سال ۱۳۹۷، رای‌دهندگان نظرسنجی برنامه تلویزیونی تماشای بی‌بی‌سی، در میان فیلم‌های بعد از انقلاب ایران، بیشترین رای را به فیلم «باشو، غریبه کوچک» به عنوان بهترین فیلم دادند. در این نظرسنجی، صد نفر از دست‌اندکاران سینمای ایران ۴۰ فیلم برتر بعد از انقلاب ایران را انتخاب کردند. فیلم «اجاره‌نشین‌ها» ساخته داریوش مهرجویی در رتبه دوم این فهرست و «دونده» اثر امیر نادری در جایگاه سوم قرار گرفتند.
«یک مثقال زعفران»، «کمدی الهی» و «درون امیر»
اما یکی دیگر از جوایز شب گذشته به نگار متولی میدانشاه رسید که جایزه ویژه داوران بخش تولیدهای دیجیتال و واقعیت مجازی جشنواره (ایمرسیو) را به ساخته او، انیمیشن «نیم مثقال زعفران»، اهداء کردند؛ فیلمی که در حقیقت تجربه شخصی او است که در سال ۲۰۲۲ به اروپا مهاجرت کرد اما دچار بحران‌های روحی ناشی از مهاجرت شد و زعفران تنها ماده‌ای بود که با طعم و عطرش به او آرامش می‌داد.
داستان انیمیشن خانم متولی روایت گلناز، مهاجر جوانی است که سه سال پیش خانواده‌اش را از دست می‌دهد. در تلاش برای ورود غیرقانونی به آلمان، قایق گلناز و همراهشانش در دریا غرق می‌شود. حالا او دستیار یک مرکز پذیرش مهاجران در حومه برلین است و سعی می‌کند که با زندگی جدید سازگار شود. اما دیدن یک مثقال زعفران در سوپرمارکت نزدیک خانه، او را به خاطرات گذشته می‌برد.
«کمدی الهی» (کمدی دیوانه) ساخته علی اصغری نیز در جشنواره امسال به نمایش گذاشته شد. این فیلم منعکس‌کننده بوروکراسی ایستا و خفقان‌آوری است که شخصیت اصلی داستان در آن گرفتار شده است، یک کارگردان ۴۰ ساله که هیچ‌یک از فیلم‌هایش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه نمایش نگرفته‌اند.
فیلم دیگری از ایران «درون امیر» ساخته امیر عزیزی است که پیشتر از او فیلم «دو سگ» را دیده بودیم. درون امیر، داستان مرد جوانی را در تهران روایت می‌کند که در آستانه مهاجرت است. این فیلم جایزه کارگردانان بخش «روزهای ونیز» را از آن خود کرد. بخش روزهای ونیز مسابقه‌ای است که به موازات جشنواره فیلم ونیز برگزار می‌شود و هیئت داورانی مستقل از جشنواره، برنده را انتخاب می‌کند.
در خلاصه داستان فیلم آمده است که در میان خاطرات پراکنده، گفت‌وگوهای ناتمام و روزهای کند، او با تصمیمی روبه‌رو می‌شود که هنوز به طور کامل نگرفته است: رفتن یا ماندن. تنها چیزی که حاضر به ترک آن نیست دوچرخه‌اش است، همراهش در خیابان‌های شهر و نمادی از گذشته او.
محمد رسول‌اف، کارگردان ایرانی که امسال عضو هیئت داوران جشنواره بود، از طرف آقای بیضایی جایزه بهترین فیلم ترمیم‌شده بخش کلاسیک جشنواره را دریافت کرد. او پیش از این که پیام بهرام بیضایی را به هیئت داوران و تماشاگران این جشنواره بخواند، گفت: «با وجود محدودیت‌ها و سانسورهای شدید، آثاری که بهرام بیضایی خلق کرده است امروز بخشی مهم از گنجینه فرهنگ و هنر معاصر ایران است.»
آقای رسول‌اف در ادامه پیام بهرام بیضایی را خواند: «۴۰ سال است که از فیلمبرداری فیلم باشو غریبه کوچک در شمال و جنوب ایران می‌گذرد، تابستان گرمی بود مثل همین روزها و هر حرفی که جنگ را نمی‌ستود، تهدید می‌شد و قویا محدود بود.» ولی آیا پناه دادن به یک کودک مهاجر جنگ‌زده هم ممنوع بود؟ با این فیلم همکاران، ریشه کار من را در کانون [پرورش فکری کودکان] زدند و فیلم نزدیک به چهار سال کنار گذاشته (توقیف) شد.
آقای بیضایی در ادامه این پیام گفت: «امروز بعد از ۴۰ سال با کمال فروتنی به همه قربانیان آن جنگ هشت ساله بی‌معنا درود می‌فرستم و نفرینم می‌ماند بر همه سودبران هر جنگی.» «باشو، غریبه کوچک» به کارگردانی و نویسندگیِ بهرام بیضایی در سال ۱۳۶۴ تولید شد و پس از چند سال توقیف، نخستین بار در ۲۳ بهمن ۱۳۶۸ اکران شد.
فیلم ماجرای یک پسربچه اهل خوزستان را به تصویر کشیده است که پدر و مادرش را در جنگ هشت ساله ایران و عراق از دست می‌دهد و به دلیل بمباران‌های هوایی از شهرشان می‌گریزد و به شمال ایران می‌رود و با یک خانواده گیلانی زندگی تازه‌ای را شروع می‌کند.
در سال ۱۳۹۷، رای‌دهندگان نظرسنجی برنامه تلویزیونی تماشای بی‌بی‌سی، در میان فیلم‌های بعد از انقلاب ایران، بیشترین رای را به فیلم «باشو، غریبه کوچک» به عنوان بهترین فیلم دادند. در این نظرسنجی، صد نفر از دست‌اندکاران سینمای ایران ۴۰ فیلم برتر بعد از انقلاب ایران را انتخاب کردند. فیلم «اجاره‌نشین‌ها» ساخته داریوش مهرجویی در رتبه دوم این فهرست و «دونده» اثر امیر نادری در جایگاه سوم قرار گرفتند.
«یک مثقال زعفران»، «کمدی الهی» و «درون امیر»
اما یکی دیگر از جوایز شب گذشته به نگار متولی میدانشاه رسید که جایزه ویژه داوران بخش تولیدهای دیجیتال و واقعیت مجازی جشنواره (ایمرسیو) را به ساخته او، انیمیشن «نیم مثقال زعفران»، اهداء کردند؛ فیلمی که در حقیقت تجربه شخصی او است که در سال ۲۰۲۲ به اروپا مهاجرت کرد اما دچار بحران‌های روحی ناشی از مهاجرت شد و زعفران تنها ماده‌ای بود که با طعم و عطرش به او آرامش می‌داد.
داستان انیمیشن خانم متولی روایت گلناز، مهاجر جوانی است که سه سال پیش خانواده‌اش را از دست می‌دهد. در تلاش برای ورود غیرقانونی به آلمان، قایق گلناز و همراهشانش در دریا غرق می‌شود. حالا او دستیار یک مرکز پذیرش مهاجران در حومه برلین است و سعی می‌کند که با زندگی جدید سازگار شود. اما دیدن یک مثقال زعفران در سوپرمارکت نزدیک خانه، او را به خاطرات گذشته می‌برد.
«کمدی الهی» (کمدی دیوانه) ساخته علی اصغری نیز در جشنواره امسال به نمایش گذاشته شد. این فیلم منعکس‌کننده بوروکراسی ایستا و خفقان‌آوری است که شخصیت اصلی داستان در آن گرفتار شده است، یک کارگردان ۴۰ ساله که هیچ‌یک از فیلم‌هایش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه نمایش نگرفته‌اند.
فیلم دیگری از ایران «درون امیر» ساخته امیر عزیزی است که پیشتر از او فیلم «دو سگ» را دیده بودیم. درون امیر، داستان مرد جوانی را در تهران روایت می‌کند که در آستانه مهاجرت است. این فیلم جایزه کارگردانان بخش «روزهای ونیز» را از آن خود کرد. بخش روزهای ونیز مسابقه‌ای است که به موازات جشنواره فیلم ونیز برگزار می‌شود و هیئت داورانی مستقل از جشنواره، برنده را انتخاب می‌کند.
در خلاصه داستان فیلم آمده است که در میان خاطرات پراکنده، گفت‌وگوهای ناتمام و روزهای کند، او با تصمیمی روبه‌رو می‌شود که هنوز به طور کامل نگرفته است: رفتن یا ماندن. تنها چیزی که حاضر به ترک آن نیست دوچرخه‌اش است، همراهش در خیابان‌های شهر و نمادی از گذشته او.
