توریست مالزی
۱۵ شهریور ۱۴۰۳
توریست مالزی – حدود ۹ ماه پیش، زمانی که داشتم درباره موضوعی تحقیق می‌کردم، به گروهی در تلگرام اضافه شدم که فعالیت آن بر فروش مواد مخدر تمرکز داشت. بعد از آن به یک کانال دیگر درباره هک کردن، و بعد به یکی دیگر اضافه شدم که موضوعش کارت‌های اعتباری دزدی بود.
به گزارش بی بی سی، متوجه شدم تنظیمات تلگرام من به افراد امکان می‌دهد بدون اجازه من، مرا به کانال‌های خود اضافه کنند، در حالی که لینک‌ها و هرزنامه‌ها از راه این شبکه‌های فعالیت‌های مجرمانه به صورت گسترده هم‌رسانی می‌شدند. تنظیمات تلگرام را همان‌طور نگه داشتم تا ببینم چه اتفاقی می‌افتد. در عرض چند ماه به ۸۲ گروه مختلف اضافه شدم. بعد از مدتی تنظیمات را تغییر دادم تا این روند متوقف شود. اما حالا هر بار که وارد می‌شوم، با هزاران پیام جدید در ده‌ها گروه غیرقانونی بسیار فعال روبر می‌شوم.
بازداشت مدیرعامل میلیاردر تلگرام در فرانسه، بحثی را درباره نظارت بر محتوای این اپلیکیشن به‌راه‌انداخته است. پاول دوروف به عنوان مظنون به مباشرت در فراهم کردن امکان معاملات غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر، کلاهبرداری و انتشار تصاویر سوءاستفاده جنسی از کودکان در تلگرام، متهم شده است. شکی نیست که اعمال مجرمانه در شبکه‌های اجتماعی دیگر هم رخ می‌دهد، اما تجربه من نشان‌دهنده مشکلی گسترده‌تر بود که بسیاری از مجریان قانون سال‌هاست درباره آن ابراز نگرانی می‌کنند. در اینجا شمه‌ای از فعالیت بعضی گروه‌هایی را که من به آنها اضافه شده‌ام مرور کرده‌ام.
اپلیکیشن تلگرام من به مرکز خرید هر گونه کالای غیرقانونی تبدیل شده است، بدون آن که خودم به دنبال فروشندگان جدید باشم. تمام این تصاویر در گروه‌ها ارسال شده بودند، و ما نام کانال‌ها را عوض کرده‌ایم تا برایشان تبلیغ نباشد. جای تعجب نیست که افرادی مثل پاتریک گری، که پادکستی با موضوع امنیت سایبری دارد، ماه‌هاست تلگرام را به عنوان «دارک وب در جیب شما» توصیف می‌کنند. دارک وب بخشی از اینترنت است که فقط با استفاده از نرم‌افزار و دانش تخصصی قابل دسترسی است. از زمان راه‌اندازی بازار الکترونیکی «جاده ابریشم» در سال ۲۰۱۱، جریان پیوسته‌ای از وب‌سایت‌هایی وجود داشته که کالاها و خدمات غیرقانونی عرضه می‌کنند.
آقای گری در پادکست «ریسکی بیزنس» درباره بازداشت خبرساز آقای دوروف گفت که تلگرام مدت‌هاست به محل امنی برای خلاف تبدیل شده است. او گفت: «ما در مورد محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان صحبت می‌کنیم، در مورد فروش مواد مخدر صحبت می‌کنیم و درباره اعمال مجرمانه در سطح دارک وب که آنها هیچ کاری در موردش انجام نمی‌دهند». مجرمان به این دلیل به دارک وب علاقه نشان می‌دهند که می‌توانند در آن ناشناس بمانند. در این شبکه ترافیک اینترنت به شکلی در جریان است که مکان افراد را پنهان نگه می‌دارد و به همین دلیل تشخیص اینکه چه کسی پشت کدام نام کاربری است، بسیار دشوار است.
پژوهشگران شرکت امنیت سایبری اینتل۴۷۱ می‌گویند «قبل از تلگرام، این فعالیت عمدتا در بازارهای آنلاین انجام می‌شد که از خدمات مخفی دارک وب استفاده می‌کردند» اما برای مجرمان سایبری سطح پایین‌تر و کم‌مهارت‌تر، «تلگرام به یکی از محبوب‌ترین مقاصد آنلاین تبدیل شده است». گروه هکری کیلین، که اوایل تابستان امسال با حمله سایبری به بیمارستان‌های تحت پوشش شبکه ملی بهداشت بریتانیا، باج درخواست کرده بود، به شکل قابل تاملی ترجیح داد که داده‌های دزدیده‌شده مربوط به نتایج آزمایش خون افراد را، پیش از وب‌سایت خود در دارک وب، در کانال تلگرامش، منتشر کند. خدمات تولید دیپ‌فیک که برای ایجاد تصاویر برهنه جعلی از دختران دانش‌آموز در اسپانیا و کره جنوبی استفاده شده بود، سرویس کامل خود را، از جمله برای پرداخت، در تلگرام ارائه می‌دهد.
به نظر می‌رسد بعضی از کانال‌های خلاف‌کاری تلگرام که من به آنها اضافه شده بودم، برای مثال در اسنپ‌چت هم هستند. فروشندگان مواد مخدر را می‌توان در اینستاگرام هم پیدا کرد، جایی که بدون شک معامله‌ها در چت‌های خصوصی انجام می‌شود. اما می‌توان دید که فروشندگان مواد مخدر، اغلب کانال‌های تلگرام خود را در سایت‌های دیگر تبلیغ می‌کنند تا مردم را به این پیام‌رسان هدایت کنند. در ماه ژانویه، پلیس لتونی یک واحد جداگانه تخصصی برای نظارت بر اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، با تمرکز بر قاچاق مواد مخدر و مکالمه درباره آن ایجاد کرد و مقام‌های پلیس به طور خاص از تلگرام به عنوان یکی از موارد نگران‌کننده نام بردند.
تلگرام می‌گوید که نظارت بر این اپلیکیشن «در چارچوب استانداردهای صنعت» انجام می‌شود، اما این هفته ما شواهدی بر خلاف این ادعا مربوط به حوزه‌ای از جرایم را دیدیم که بسیار کمتر مشهود است (و موردی که من آن را جست‌وجو نکردم) – محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان. بی‌بی‌سی دریافت در حالی که تلگرام به بعضی از درخواست‌های پلیس و سازمان‌های خیریه برای حذف بعضی مطالب پاسخ می‌دهد، اما در برنامه‌های پیشگیری فعالانه از گسترش تصاویر و ویدیوهای سوءاستفاده جنسی از کودکان، شرکت نمی‌کند.
این اپلیکیشن عضو «مرکز ملی کودکان گمشده و مورد سوءاستفاده» یا «بنیاد دیدبانی اینترنت» نیست، که هر دو با هدف پیدا کردن، گزارش دادن و حذف این گونه محتوا با همه شبکه‌های اجتماعی اصلی همکاری می‌کنند. انجام ندادن اقدامات کافی برای نظارت بر محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان، از اتهامات اصلی دادستان‌های فرانسوی علیه مدیر تلگرام است. ژان-میشل برنیگو، دبیرکل موسسه حفاظت از کودکان فرانسه، در لینکدین گفت: «در مرکز این پرونده، فقدان نظارت و همکاری پلتفرم، به‌ویژه در مبارزه با جرایم علیه کودکان، قرار دارد».
تلگرام گفت که فعالانه به دنبال فعالیت‌های غیرقانونی، از جمله سوءاستفاده جنسی از کودکان، در سایت خود می‌گردد. این شرکت گفت که تنها در ماه اوت اقدامات نامعلومی علیه ۴۵ هزار گروه انجام داده است. دفتر رسانه‌ای این شرکت به سوالات مربوط به این موضوع یا هر موضوع دیگری در این مقاله پاسخ نداد.
نظارت ضعیف تنها بخشی از مشکل تلگرام است. رویکرد آن به درخواست‌های پلیس برای حذف محتوای غیرقانونی و انتقال شواهد، یکی دیگر از موارد انتقادی است. آن طور که برایان فیشمن، از بنیانگذاران سیندر، یک سامانه نرم‌افزاری فعال در زمینه اعتماد و ایمنی، می‌گوید «تلگرام در سطح دیگری است: به مدت یک دهه یک مرکز کلیدی برای داعش بوده است. محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان را تحمل می‌کند. سال‌ها همکاری معقول با مجریان قانون را نادیده گرفته است. این یک نوع نظارت بر محتوای ‘آسان‌گیرانه’ نیست؛ این یک رویکرد کاملا متفاوت است.»
شاید بعضی استدلال کنند که سیاست‌های حفظ حریم خصوصی تلگرام، به این معنی است که این شرکت داده‌های زیادی برای گزارش به پلیس درباره این فعالیت‌ها ندارد. این موضوع در مورد اپلیکیشن‌های فوق خصوصی مانند سیگنال و واتس‌اپ هم صدق می‌کند. تلگرام هم سطوح مشابهی از حریم خصوصی را به کاربرانی ارائه می‌دهد که می‌خواهند یک «چت مخفی» ایجاد کنند و از همان رمزگذاری سرتاسر استفاده می‌کند که اپلیکیشن‌های دیگر هم به کار می‌برند. این به معنای آن است که فعالیت داخل یک گفتگو کاملا خصوصی است و حتی خود تلگرام هم نمی‌تواند محتوای آن را مشاهده کند.
با این حال، این عملکرد به طور پیش‌فرض در تلگرام تنظیم نشده است، و به نظر می‌رسد که بیشتر فعالیت‌های این اپلیکیشن -از جمله در کانال‌های غیرقانونی که من به آنها اضافه شده بودم- در حالت «مخفی» تنظیم نشده‌اند. تلگرام می‌تواند تمام محتوا را بخواند و اگر بخواهد آن را به پلیس منتقل کند، اما در شرایط و ضوابط خود بیان می‌کند که این کار را نمی‌کند. در شرایط و ضوابط شرکت آمده است: «تمام چت‌های تلگرام و چت‌های گروهی بین شرکت‌کنندگان، خصوصی هستند. ما هیچ‌گونه درخواست مربوط به آنها را پردازش نمی‌کنیم».
در ماه ژوئن پاول دوروف به تاکر کارلسون، مجری تلویزیون، گفت که او «تنها ۳۰ مهندس» برای اداره پلتفرمش به کار می‌گیرد. رویکرد سرد تلگرام در قبال مجریان قانون، موضوعی است که من در حاشیه رویدادهای مطبوعاتی از افسران پلیس مستاصل شنیده‌ام. مقام‌های فرانسوی در بیانیه‌های خود درباره اتهامات آقای دوروف اشاره کردند که پلیس در این کشور و در بلژیک، از گذشته با «پاسخگو نبودن تقریبا کامل تلگرام به درخواست‌های قانونی» مواجه بوده است. مقام‌های کشورهای دیگر از جمله آلمان هم درباره همکاری نکردن این اپلیکیشن در حذف محتوای غیرقانونی صحبت کرده‌اند.
با وجود تمام انتقادهایی که از رویکرد تلگرام به نظارت محتوا شده، بعضی نگران هستند که بازداشت آقای دوروف پیامدهای نگران‌کننده داشته باشد. سازمان حقوق دیجیتال «اکسس ناو» می‌گوید با نگرانی زیاد تحولات را دنبال می‌کند. فعالان این سازمان، که برای اینترنت آزاد فعالیت می‌کنند، در بیانیه‌ای گفته‌اند که تلگرام «الگویی برای مسئولیت‌پذیری شرکتی نیست» و اشاره کرده‌اند این گروه بارها در گذشته از این اپلیکیشن انتقاد کرده است.
با وجود این اکسس ناو هشدار می‌دهد که «بازداشت کارکنان پلتفرم‌هایی که مردم برای بهره‌مند شدن از حقوق خود در زمینه آزادی بیان و اجتماع مسالمت‌آمیز از آنها استفاده می‌کنند، بدون هم‌خوانی قابل اثبات با اصول حقوق بشر، ممکن است به بیش‌سانسوری منجر شود و فضاهای مدنی را محدودتر کند.» خود تلگرام بارها گفته است «این ادعا که یک پلتفرم یا مالک آن مسئول سوءاستفاده از آن است، بی‌معنی است».
ایلان ماسک، میلیاردر و مالک ایکس (توییتر سابق)، دستگیری پاول دوروف را محکوم کرده و آن را حمله به آزادی بیان توصیف کرده است. او خواهان آزادی آقای دوروف شده است. بعضی از خلافکاران در گروه‌های تلگرامی هم، که من حالا عضو آنها شده‌ام، با طرح همین درخواست، تصاویر بسیاری را با محتوای «دوروف را آزاد کنید» به زبان‌های انگلیسی و روسی هم‌رسانی کرده‌اند.
به گزارش بی بی سی، متوجه شدم تنظیمات تلگرام من به افراد امکان می‌دهد بدون اجازه من، مرا به کانال‌های خود اضافه کنند، در حالی که لینک‌ها و هرزنامه‌ها از راه این شبکه‌های فعالیت‌های مجرمانه به صورت گسترده هم‌رسانی می‌شدند. تنظیمات تلگرام را همان‌طور نگه داشتم تا ببینم چه اتفاقی می‌افتد. در عرض چند ماه به ۸۲ گروه مختلف اضافه شدم. بعد از مدتی تنظیمات را تغییر دادم تا این روند متوقف شود. اما حالا هر بار که وارد می‌شوم، با هزاران پیام جدید در ده‌ها گروه غیرقانونی بسیار فعال روبر می‌شوم.
بازداشت مدیرعامل میلیاردر تلگرام در فرانسه، بحثی را درباره نظارت بر محتوای این اپلیکیشن به‌راه‌انداخته است. پاول دوروف به عنوان مظنون به مباشرت در فراهم کردن امکان معاملات غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر، کلاهبرداری و انتشار تصاویر سوءاستفاده جنسی از کودکان در تلگرام، متهم شده است. شکی نیست که اعمال مجرمانه در شبکه‌های اجتماعی دیگر هم رخ می‌دهد، اما تجربه من نشان‌دهنده مشکلی گسترده‌تر بود که بسیاری از مجریان قانون سال‌هاست درباره آن ابراز نگرانی می‌کنند. در اینجا شمه‌ای از فعالیت بعضی گروه‌هایی را که من به آنها اضافه شده‌ام مرور کرده‌ام.
اپلیکیشن تلگرام من به مرکز خرید هر گونه کالای غیرقانونی تبدیل شده است، بدون آن که خودم به دنبال فروشندگان جدید باشم. تمام این تصاویر در گروه‌ها ارسال شده بودند، و ما نام کانال‌ها را عوض کرده‌ایم تا برایشان تبلیغ نباشد. جای تعجب نیست که افرادی مثل پاتریک گری، که پادکستی با موضوع امنیت سایبری دارد، ماه‌هاست تلگرام را به عنوان «دارک وب در جیب شما» توصیف می‌کنند. دارک وب بخشی از اینترنت است که فقط با استفاده از نرم‌افزار و دانش تخصصی قابل دسترسی است. از زمان راه‌اندازی بازار الکترونیکی «جاده ابریشم» در سال ۲۰۱۱، جریان پیوسته‌ای از وب‌سایت‌هایی وجود داشته که کالاها و خدمات غیرقانونی عرضه می‌کنند.
آقای گری در پادکست «ریسکی بیزنس» درباره بازداشت خبرساز آقای دوروف گفت که تلگرام مدت‌هاست به محل امنی برای خلاف تبدیل شده است. او گفت: «ما در مورد محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان صحبت می‌کنیم، در مورد فروش مواد مخدر صحبت می‌کنیم و درباره اعمال مجرمانه در سطح دارک وب که آنها هیچ کاری در موردش انجام نمی‌دهند». مجرمان به این دلیل به دارک وب علاقه نشان می‌دهند که می‌توانند در آن ناشناس بمانند. در این شبکه ترافیک اینترنت به شکلی در جریان است که مکان افراد را پنهان نگه می‌دارد و به همین دلیل تشخیص اینکه چه کسی پشت کدام نام کاربری است، بسیار دشوار است.
پژوهشگران شرکت امنیت سایبری اینتل۴۷۱ می‌گویند «قبل از تلگرام، این فعالیت عمدتا در بازارهای آنلاین انجام می‌شد که از خدمات مخفی دارک وب استفاده می‌کردند» اما برای مجرمان سایبری سطح پایین‌تر و کم‌مهارت‌تر، «تلگرام به یکی از محبوب‌ترین مقاصد آنلاین تبدیل شده است». گروه هکری کیلین، که اوایل تابستان امسال با حمله سایبری به بیمارستان‌های تحت پوشش شبکه ملی بهداشت بریتانیا، باج درخواست کرده بود، به شکل قابل تاملی ترجیح داد که داده‌های دزدیده‌شده مربوط به نتایج آزمایش خون افراد را، پیش از وب‌سایت خود در دارک وب، در کانال تلگرامش، منتشر کند. خدمات تولید دیپ‌فیک که برای ایجاد تصاویر برهنه جعلی از دختران دانش‌آموز در اسپانیا و کره جنوبی استفاده شده بود، سرویس کامل خود را، از جمله برای پرداخت، در تلگرام ارائه می‌دهد.
به نظر می‌رسد بعضی از کانال‌های خلاف‌کاری تلگرام که من به آنها اضافه شده بودم، برای مثال در اسنپ‌چت هم هستند. فروشندگان مواد مخدر را می‌توان در اینستاگرام هم پیدا کرد، جایی که بدون شک معامله‌ها در چت‌های خصوصی انجام می‌شود. اما می‌توان دید که فروشندگان مواد مخدر، اغلب کانال‌های تلگرام خود را در سایت‌های دیگر تبلیغ می‌کنند تا مردم را به این پیام‌رسان هدایت کنند. در ماه ژانویه، پلیس لتونی یک واحد جداگانه تخصصی برای نظارت بر اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، با تمرکز بر قاچاق مواد مخدر و مکالمه درباره آن ایجاد کرد و مقام‌های پلیس به طور خاص از تلگرام به عنوان یکی از موارد نگران‌کننده نام بردند.
تلگرام می‌گوید که نظارت بر این اپلیکیشن «در چارچوب استانداردهای صنعت» انجام می‌شود، اما این هفته ما شواهدی بر خلاف این ادعا مربوط به حوزه‌ای از جرایم را دیدیم که بسیار کمتر مشهود است (و موردی که من آن را جست‌وجو نکردم) – محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان. بی‌بی‌سی دریافت در حالی که تلگرام به بعضی از درخواست‌های پلیس و سازمان‌های خیریه برای حذف بعضی مطالب پاسخ می‌دهد، اما در برنامه‌های پیشگیری فعالانه از گسترش تصاویر و ویدیوهای سوءاستفاده جنسی از کودکان، شرکت نمی‌کند.
این اپلیکیشن عضو «مرکز ملی کودکان گمشده و مورد سوءاستفاده» یا «بنیاد دیدبانی اینترنت» نیست، که هر دو با هدف پیدا کردن، گزارش دادن و حذف این گونه محتوا با همه شبکه‌های اجتماعی اصلی همکاری می‌کنند. انجام ندادن اقدامات کافی برای نظارت بر محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان، از اتهامات اصلی دادستان‌های فرانسوی علیه مدیر تلگرام است. ژان-میشل برنیگو، دبیرکل موسسه حفاظت از کودکان فرانسه، در لینکدین گفت: «در مرکز این پرونده، فقدان نظارت و همکاری پلتفرم، به‌ویژه در مبارزه با جرایم علیه کودکان، قرار دارد».
تلگرام گفت که فعالانه به دنبال فعالیت‌های غیرقانونی، از جمله سوءاستفاده جنسی از کودکان، در سایت خود می‌گردد. این شرکت گفت که تنها در ماه اوت اقدامات نامعلومی علیه ۴۵ هزار گروه انجام داده است. دفتر رسانه‌ای این شرکت به سوالات مربوط به این موضوع یا هر موضوع دیگری در این مقاله پاسخ نداد.
نظارت ضعیف تنها بخشی از مشکل تلگرام است. رویکرد آن به درخواست‌های پلیس برای حذف محتوای غیرقانونی و انتقال شواهد، یکی دیگر از موارد انتقادی است. آن طور که برایان فیشمن، از بنیانگذاران سیندر، یک سامانه نرم‌افزاری فعال در زمینه اعتماد و ایمنی، می‌گوید «تلگرام در سطح دیگری است: به مدت یک دهه یک مرکز کلیدی برای داعش بوده است. محتوای سوءاستفاده جنسی از کودکان را تحمل می‌کند. سال‌ها همکاری معقول با مجریان قانون را نادیده گرفته است. این یک نوع نظارت بر محتوای ‘آسان‌گیرانه’ نیست؛ این یک رویکرد کاملا متفاوت است.»
شاید بعضی استدلال کنند که سیاست‌های حفظ حریم خصوصی تلگرام، به این معنی است که این شرکت داده‌های زیادی برای گزارش به پلیس درباره این فعالیت‌ها ندارد. این موضوع در مورد اپلیکیشن‌های فوق خصوصی مانند سیگنال و واتس‌اپ هم صدق می‌کند. تلگرام هم سطوح مشابهی از حریم خصوصی را به کاربرانی ارائه می‌دهد که می‌خواهند یک «چت مخفی» ایجاد کنند و از همان رمزگذاری سرتاسر استفاده می‌کند که اپلیکیشن‌های دیگر هم به کار می‌برند. این به معنای آن است که فعالیت داخل یک گفتگو کاملا خصوصی است و حتی خود تلگرام هم نمی‌تواند محتوای آن را مشاهده کند.
با این حال، این عملکرد به طور پیش‌فرض در تلگرام تنظیم نشده است، و به نظر می‌رسد که بیشتر فعالیت‌های این اپلیکیشن -از جمله در کانال‌های غیرقانونی که من به آنها اضافه شده بودم- در حالت «مخفی» تنظیم نشده‌اند. تلگرام می‌تواند تمام محتوا را بخواند و اگر بخواهد آن را به پلیس منتقل کند، اما در شرایط و ضوابط خود بیان می‌کند که این کار را نمی‌کند. در شرایط و ضوابط شرکت آمده است: «تمام چت‌های تلگرام و چت‌های گروهی بین شرکت‌کنندگان، خصوصی هستند. ما هیچ‌گونه درخواست مربوط به آنها را پردازش نمی‌کنیم».
در ماه ژوئن پاول دوروف به تاکر کارلسون، مجری تلویزیون، گفت که او «تنها ۳۰ مهندس» برای اداره پلتفرمش به کار می‌گیرد. رویکرد سرد تلگرام در قبال مجریان قانون، موضوعی است که من در حاشیه رویدادهای مطبوعاتی از افسران پلیس مستاصل شنیده‌ام. مقام‌های فرانسوی در بیانیه‌های خود درباره اتهامات آقای دوروف اشاره کردند که پلیس در این کشور و در بلژیک، از گذشته با «پاسخگو نبودن تقریبا کامل تلگرام به درخواست‌های قانونی» مواجه بوده است. مقام‌های کشورهای دیگر از جمله آلمان هم درباره همکاری نکردن این اپلیکیشن در حذف محتوای غیرقانونی صحبت کرده‌اند.
با وجود تمام انتقادهایی که از رویکرد تلگرام به نظارت محتوا شده، بعضی نگران هستند که بازداشت آقای دوروف پیامدهای نگران‌کننده داشته باشد. سازمان حقوق دیجیتال «اکسس ناو» می‌گوید با نگرانی زیاد تحولات را دنبال می‌کند. فعالان این سازمان، که برای اینترنت آزاد فعالیت می‌کنند، در بیانیه‌ای گفته‌اند که تلگرام «الگویی برای مسئولیت‌پذیری شرکتی نیست» و اشاره کرده‌اند این گروه بارها در گذشته از این اپلیکیشن انتقاد کرده است.
با وجود این اکسس ناو هشدار می‌دهد که «بازداشت کارکنان پلتفرم‌هایی که مردم برای بهره‌مند شدن از حقوق خود در زمینه آزادی بیان و اجتماع مسالمت‌آمیز از آنها استفاده می‌کنند، بدون هم‌خوانی قابل اثبات با اصول حقوق بشر، ممکن است به بیش‌سانسوری منجر شود و فضاهای مدنی را محدودتر کند.» خود تلگرام بارها گفته است «این ادعا که یک پلتفرم یا مالک آن مسئول سوءاستفاده از آن است، بی‌معنی است».
ایلان ماسک، میلیاردر و مالک ایکس (توییتر سابق)، دستگیری پاول دوروف را محکوم کرده و آن را حمله به آزادی بیان توصیف کرده است. او خواهان آزادی آقای دوروف شده است. بعضی از خلافکاران در گروه‌های تلگرامی هم، که من حالا عضو آنها شده‌ام، با طرح همین درخواست، تصاویر بسیاری را با محتوای «دوروف را آزاد کنید» به زبان‌های انگلیسی و روسی هم‌رسانی کرده‌اند.
